Το κείμενο που ακολουθεί είναι απόσπασμα ενός άρθρου του γάλλου φιλοσόφου Πασκάλ Μπρικνέρ, που δημοσιεύθηκε στην ιταλική εφημερίδα «Il sole 24 ore» και μεταφραστηκε και δημοσιευτηκε από το ΘΑΝΑΣΗ ΓΙΑΛΚΕΤΣΗ στην Κυριακατικη Ελευθεροτυπία στις 12-8-2007.
(....) Υπάρχει στην Ευρώπη μια αντιπαράθεση ανάμεσα στους θιασώτες της πολυπολιτισμικότητας αγγλοσαξονικού τύπου και στους υποστηρικτές του κοσμικού ρεπουμπλικανικού μοντέλου. Για τους πρώτους, το ουσιώδες είναι να διασφαλίζεται η ειρηνική συνύπαρξη στην ίδια επικράτεια πληθυσμών με διαφορετική εθνική και πολιτισμική προέλευση, διασώζοντας την αξιοπρέπεια των επιμέρους πολιτισμών και θρησκειών. Λίγη σημασία έχει επομένως το ότι ορισμένα έθιμα ή συνήθειες έρχονται σε αντίθεση με τις δικές μας δυτικές αξίες, επειδή τα κριτήρια του δίκαιου και του άδικου, του εγκληματικού και του βάρβαρου χάνονται μπροστά στο απόλυτο κριτήριο, που είναι ο σεβασμός της διαφοράς. Το γεγονός ότι φοράνε τη μαντίλα, ότι εφαρμόζουν την πρακτική του υποχρεωτικού γάμου, τον υποχρεωτικό διαχωρισμό αγοριών και κοριτσιών στο σχολείο, στα παιχνίδια, στο νοσοκομείο ή και στις ακτές, ή ακόμη και την πρακτική της κλειτοριδεκτομής, το υπερασπίζονται ορισμένοι διανοούμενοι στο όνομα των αξιών της ιδιοπροσωπίας. Με άλλα λόγια, στο όνομα της ανεκτικότητας θα έπρεπε να αποδεχθούμε τις μισαλλόδοξες συμπεριφορές ορισμένων μειονοτήτων. Από το δικαίωμα στη διαφορά καταλήγουμε έτσι στη διαφορά των δικαιωμάτων.
Αυτή η άποψη νομίζω ότι συνεπάγεται δύο άτοπα. Πρώτον, αφήνει τα άτομα στο έλεος της κοινότητας στην οποία γεννήθηκαν. Μια νεαρή μουσουλμάνα δεν θα μπορούσε επομένως να κάνει τίποτα άλλο από το να ακολουθήσει τη θρησκεία των γονιών της. Γι' αυτήν η επιλογή να πιστέψει ή να μην πιστέψει, να παντρευτεί όποιον αγαπάει, να ζήσει όπως νομίζει καλύτερα, δεν τίθεται. Της απαγορεύουν κατά κάποιον τρόπο αυτό που υπήρξε η δυνατότητα εκατομμυρίων Ευρωπαίων εδώ και δύο αιώνες, τη μετάβαση από τον κόσμο της παράδοσης στον κόσμο της νεωτερικότητας, τη βούληση να ξεφύγει από τη μοίρα που η οικογένεια, η φυλή, η κοινωνία τής έχουν καθορίσει. Είναι αξιέπαινο να θέλουμε να προστατέψουμε τις μειονότητες από τις διακρίσεις που τις πλήττουν, αλλά είναι λιγότερο αξιέπαινο να αφήνουμε εκτεθειμένα τα πρόσωπα στους εκφοβισμούς που η κοινότητα καταγωγής τους μπορεί να ασκεί πάνω τους. Το να παίρνουμε υπόψη μας τις εθνικές και θρησκευτικές ταυτότητες συνεπάγεται και το να αναγνωρίζουμε στα άτομα που τις αποτελούν το δικαίωμα να απομακρύνονται από αυτές χωρίς να υφίστανται ζημιές.
Δεύτερο άτοπο: Η σύγχρονη Ευρώπη σφυρηλατήθηκε και εναντίον των θρησκευτικών πολέμων και του δεσποτισμού των Εκκλησιών. Η ανάμνηση των διάφορων νυχτών του Αγίου Βαρθολομαίου, που στιγμάτισαν την ιστορία μας, οι σφαγές των προτεσταντών από τους καθολικούς και αντίστροφα, η αιματηρή καταστολή των αιρέσεων, η βούληση των παπών, των επισκόπων, των ιερέων να προσανατολίζουν τη δημόσια και ιδιωτική ζωή των ενοριτών τους, εμβολίασαν την ευρωπαϊκή ήπειρο εναντίον του θρησκευτικού φανατισμού. Το να ξαναβλέπουμε στη Μέση Ανατολή, στο Ιράκ, το Πακιστάν ή αλλού σιίτες και σουνίτες να αλληλοσκοτώνονται ή να καταδιώκουν τις χριστιανικές μειονότητες, δεν μπορεί παρά να αφυπνίζει την αλλεργία μας απέναντι σε κάθε ακραία πίστη.
Το Ισλάμ εξάλλου είναι μια νεότερη θρησκεία, που θέλει να εμφανίζεται όχι ως κληρονόμος των προηγούμενων θρησκειών αλλά ως διάδοχός τους, που τις ακυρώνει για πάντα.
(....) Υπάρχει στην Ευρώπη μια αντιπαράθεση ανάμεσα στους θιασώτες της πολυπολιτισμικότητας αγγλοσαξονικού τύπου και στους υποστηρικτές του κοσμικού ρεπουμπλικανικού μοντέλου. Για τους πρώτους, το ουσιώδες είναι να διασφαλίζεται η ειρηνική συνύπαρξη στην ίδια επικράτεια πληθυσμών με διαφορετική εθνική και πολιτισμική προέλευση, διασώζοντας την αξιοπρέπεια των επιμέρους πολιτισμών και θρησκειών. Λίγη σημασία έχει επομένως το ότι ορισμένα έθιμα ή συνήθειες έρχονται σε αντίθεση με τις δικές μας δυτικές αξίες, επειδή τα κριτήρια του δίκαιου και του άδικου, του εγκληματικού και του βάρβαρου χάνονται μπροστά στο απόλυτο κριτήριο, που είναι ο σεβασμός της διαφοράς. Το γεγονός ότι φοράνε τη μαντίλα, ότι εφαρμόζουν την πρακτική του υποχρεωτικού γάμου, τον υποχρεωτικό διαχωρισμό αγοριών και κοριτσιών στο σχολείο, στα παιχνίδια, στο νοσοκομείο ή και στις ακτές, ή ακόμη και την πρακτική της κλειτοριδεκτομής, το υπερασπίζονται ορισμένοι διανοούμενοι στο όνομα των αξιών της ιδιοπροσωπίας. Με άλλα λόγια, στο όνομα της ανεκτικότητας θα έπρεπε να αποδεχθούμε τις μισαλλόδοξες συμπεριφορές ορισμένων μειονοτήτων. Από το δικαίωμα στη διαφορά καταλήγουμε έτσι στη διαφορά των δικαιωμάτων.
Αυτή η άποψη νομίζω ότι συνεπάγεται δύο άτοπα. Πρώτον, αφήνει τα άτομα στο έλεος της κοινότητας στην οποία γεννήθηκαν. Μια νεαρή μουσουλμάνα δεν θα μπορούσε επομένως να κάνει τίποτα άλλο από το να ακολουθήσει τη θρησκεία των γονιών της. Γι' αυτήν η επιλογή να πιστέψει ή να μην πιστέψει, να παντρευτεί όποιον αγαπάει, να ζήσει όπως νομίζει καλύτερα, δεν τίθεται. Της απαγορεύουν κατά κάποιον τρόπο αυτό που υπήρξε η δυνατότητα εκατομμυρίων Ευρωπαίων εδώ και δύο αιώνες, τη μετάβαση από τον κόσμο της παράδοσης στον κόσμο της νεωτερικότητας, τη βούληση να ξεφύγει από τη μοίρα που η οικογένεια, η φυλή, η κοινωνία τής έχουν καθορίσει. Είναι αξιέπαινο να θέλουμε να προστατέψουμε τις μειονότητες από τις διακρίσεις που τις πλήττουν, αλλά είναι λιγότερο αξιέπαινο να αφήνουμε εκτεθειμένα τα πρόσωπα στους εκφοβισμούς που η κοινότητα καταγωγής τους μπορεί να ασκεί πάνω τους. Το να παίρνουμε υπόψη μας τις εθνικές και θρησκευτικές ταυτότητες συνεπάγεται και το να αναγνωρίζουμε στα άτομα που τις αποτελούν το δικαίωμα να απομακρύνονται από αυτές χωρίς να υφίστανται ζημιές.
Δεύτερο άτοπο: Η σύγχρονη Ευρώπη σφυρηλατήθηκε και εναντίον των θρησκευτικών πολέμων και του δεσποτισμού των Εκκλησιών. Η ανάμνηση των διάφορων νυχτών του Αγίου Βαρθολομαίου, που στιγμάτισαν την ιστορία μας, οι σφαγές των προτεσταντών από τους καθολικούς και αντίστροφα, η αιματηρή καταστολή των αιρέσεων, η βούληση των παπών, των επισκόπων, των ιερέων να προσανατολίζουν τη δημόσια και ιδιωτική ζωή των ενοριτών τους, εμβολίασαν την ευρωπαϊκή ήπειρο εναντίον του θρησκευτικού φανατισμού. Το να ξαναβλέπουμε στη Μέση Ανατολή, στο Ιράκ, το Πακιστάν ή αλλού σιίτες και σουνίτες να αλληλοσκοτώνονται ή να καταδιώκουν τις χριστιανικές μειονότητες, δεν μπορεί παρά να αφυπνίζει την αλλεργία μας απέναντι σε κάθε ακραία πίστη.
Το Ισλάμ εξάλλου είναι μια νεότερη θρησκεία, που θέλει να εμφανίζεται όχι ως κληρονόμος των προηγούμενων θρησκειών αλλά ως διάδοχός τους, που τις ακυρώνει για πάντα.
Πεπεισμένο ότι είναι ο μοναδικός κάτοχος της Αλήθειας, που θεμελιώνεται σε ένα βιβλίο υπαγορευμένο άμεσα από το Θεό στον Μωάμεθ, δεν έχει ακόμα κάνει, όπως η Ρώμη ή οι προτεσταντικές Εκκλησίες, τον δικό του εκσυγχρονισμό. Από το Ραμπάτ ώς την Τζακάρτα, η πίστη του προφήτη προτιμάει -τουλάχιστον στην επίσημη εκδοχή της- να λέει ότι είναι στόχος μιας παγκόσμιας συνωμοσίας των σιωνιστών, των σταυροφόρων, του μεγάλου αμερικανικού σατανά και του μικρού ευρωπαϊκού σατανά και μετατρέπει κάθε κριτικό βλέμμα σε «ισλαμοφοβία».Η ημέρα κατά την οποία οι υψηλότερες σουνιτικές και σιιτικές αρχές θα αναγνωρίσουν τον κατακτητικό χαρακτήρα της πίστης τους, θα ζητήσουν συγνώμη για τους ιερούς πολέμους και τις τρομοκρατικές επιθέσεις που διαπράχθηκαν στο όνομα του Κορανίου, θα είναι μια ημέρα προόδου και θα συμβάλει στο να διαλυθεί η εύλογη καχυποψία πολλών λαών απέναντι σε αυτόν το θυσιαστικό μονοθεϊσμό. Επειδή δεν έχουμε φτάσει σε αυτό το σημείο χρειάζεται να φανούμε συνετοί και να καθιερώσουμε έγκυρους και σαφείς κανόνες σε όλη την Ευρώπη. Το Ισλάμ αποτελεί μέρος του ευρωπαϊκού τοπίου και έχει επομένως δικαίωμα στην ελευθερία της λατρείας, σε χώρους προσευχής και στο σεβασμό. Υπό τον όρο ότι με τη σειρά του θα σέβεται τους δημοκρατικούς κανόνες και δεν θα αξιώνει ειδικά δικαιώματα.Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η κοσμικότητα, η πιο ευγενής ευρωπαϊκή κατάκτηση, είναι αδιαπραγμάτευτη. Δεν αρκεί να καταδικάζουμε την τρομοκρατία, χρειάζεται και να μετασχηματίσουμε τη θρησκεία στην οποία ριζώνει και την οποία, άδικα ή δικαιολογημένα, επικαλείται. Το ζητούμενο είναι να πραγματοποιήσουμε απέναντι στο Ισλάμ αυτό που έχει γίνει για το χριστιανισμό με αφετηρία την Αναγέννηση: να το υποτάξουμε στη νεωτερικότητα, να το προσαρμόσουμε στις σύγχρονες νοοτροπίες. Δεν υπάρχει λόγος για τον οποίο το Ισλάμ, όταν εισέρχεται στο δυτικό δημοκρατικό πεδίο, θα πρέπει να ξεφεύγει από αυτό το κίνημα της εκκοσμίκευσης. Αλλά αυτή η πάλη εναντίον του θρησκευτικού φανατισμού είναι αδύνατη χωρίς τους μουσουλμάνους, επειδή αυτοί είναι τα κύρια θύματά του. Αν θέλει να θεμελιώσει ένα κοσμικό Ισλάμ στο εσωτερικό των συνόρων της, η Ευρώπη πρέπει να ενθαρρύνει τις φωνές των διαφωνούντων, να σχηματίσει μια μεγάλη αλυσίδα βοήθειας προς όλους τους εξεγερμένους του ισλαμικού κόσμου (...).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου